data dodania: czerwiec 2025

autor: Mateusz Charysz

Od czego zależy dobór przyjętych rozwiązań?

Dobór rozwiązań jest wypadkową kilku czynników, z których najważniejsze to:

• branża oraz technologia produkcji
• wymagania prawne
• doświadczenia inwestora
• dostępne finanse

Postaram się rozwinąć powyższe zagadnienia poniżej.

Branża oraz technologia produkcji

W przemyśle w budynek jest obudową dla procesów produkcji lub magazynowych. W zależności od branży zapewnia kontrolowane środowisko, ochronę maszyn i urządzeń, bezpieczeństwo dla pracowników lub produktów. W związku z tym różne branże mają różne wymagania dotyczące budynków. Przykładowo:

• Branża spożywcza

  W zależności od obsługiwanych produktów (inne wymagania dla żywności suchej, warzyw, zbóża, mięso.) trzeba zapewnić powierzchnie zmywalne we wszystkich obszarach produkcji. Płyty warstwowe muszą posiadać, a farby tworzyć powłoki bezpieczne dla żywności. W przypadku ubojni posadzki muszą być odporne na używaną chemię do mycia, oraz spadki i odpływy do kanalizacji wraz z rewizjami umożliwiającymi czyszczenie. Szatnie są przpustowne (wymuszające przejście przez węzeł sanitarno-higieniczny). W budynkach wymagających chłodzenia stosuje się sufity podwieszane z przestrzenią techniczną pozwalającą umieścić tam konieczne instalacje oraz zapewnić lepszą izolację.

• Branża obróbki metali

  Tutaj proces technologiczny również jest wszechstronny. Od malowania, przez odlewanie, kucie, obróbkę skrawaniem, po spawanie, piaskowanie czy śrutowanie. Każda z tych technologii wymaga innych rozwiązań projektowych, chociaż w niektórych przypadkach są one zbieżne. Dla obróbki skrawaniem hala dla obrabiarek może zawierać np. szynoprzewody ułatwiające podłączenie maszyn do instalacji elektrycznej. Mogą też być konieczne punkty zasilania w sprężone powietrze, wodę, lub chłodziwo. Przy kuciu lub odlewaniu ważne jest odprowadzenie nadmiaru ciepła. Dlatego hala jest wyposażona w wydajne systemy wentylacji mechanicznej lub grawitacyjnej. W takich halach również rezygnuje się ze świetlików dachowych, ponieważ są szybciej niszczone przez opary. Piaskowanie, śrutowanie lub malowanie wymagają indywidualnych odciągów stanowiskowych, lub wręcz komór technologicznych, które pozwalają na odzysk środków ściernych lub ograniczenie wypuszczania do atmosfery szkodliwych substancji.

• Meblarstwo, obróbka drewna

  Ze względu na palność materiałów, często występuje wysokie obciążenie ogniowe związane z magazynowaniem surowców lub gotowych produktów. W przypadku szlifowania materiału istnieje ryzyko zagrożenia wybuchem pyłu drzewnego. Dlatego hale są wyposażane w systemy przeciwpyłowe zbierające pył drzewny, a ze względu na ilość materiału budynki wyposażane są w systemy oddymiania lub tryskaczowe przy większych założeniach. Drugim rozwiązaniem jest dzielenie założenia na "małe" (do 1000 m²) strefy pożarowe lub zwiększanie wytrzymałości budynku na pożar.

• Logistyka i magazyny

  Tutaj głównym wyznacznikiem założenia jest sposób magazynowania, transport surowców lub produktów oraz w jakich parametrach produkt może być przechowywany. Od magazynowania w zbiornikach, pryzmach, poprzez palety, po pułki dla drobnego asortymentu. W tym przypadku ogromne znaczenie ma wstępny wybór dostawcy technologii. Przy zbiornikach jest to kwestia lokalizacji pomp, a przez to ułożenie rurociągów. Dla pryzm jest to wytrzymałość składowanego materiału na ściśnięcie oraz wielkość sprzętu który ma je obsługiwać. Dla palet jest to system regałów i wózków - w zależności od wysokości oraz przestrzeni manwewrowej koniecznej do ich obsługi. Dla drobnego asortymentu jest to ilość przedewszystkim ilość oraz czas dojścia do towaru. Na te wszystkie pytania jest wstanie odpowiedzieć głównie dostawca technologii magazynu.

Wymagania prawne

Wymagania dla budynków przemysłowych wynikają z 2 głównych dziedzin:

• ochrony środowiska
• bezpieczeństwo ludzi i mienia

Ochrona środowiska dotyczy rzeczy takich jak generowanie zanieczyszczeń (pyły, gazy, odpady, hałas, ścieki - ciecze) do środowiska. Głównymi aktami prawnymi regulującymi kwestie ochrony środowiska są: konkluzje BAT, dyrektywa IED, ustawa Prawo ochrony środowiska, ustawa o odpadach, ustawa Prawo wodne, ustawa Prawo budowlane oraz różne rozporządzenia wykonawcze. Bezpieczeństwo ludzi i mienia dotyczy zagrożeń związanych z pożarem, wybuchem, awarią, a także bezpieczeństwa pracy. Głównymi aktami prawnymi regulującymi kwestie to ustawa Prawo budowlane, ustawa o ochronie przeciwpożarowej, ustawa o systemie oceny zgodności, rozporządzenie w sprawie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń.

Doświadczenia inwestora

Nic nie zastąpi doświadczenia inwestora, lub jego zespołu. Ze względu na codzienne doskonalenie procesu produkcji inwestor ma wgląd w niezauważalne dla architekta na pierwszy rzut oka problemy. Od doboru materiałów, przez rozwiązania które działają, które nie, po działania które zostały już sprawdzone. Część rozwiązań jest możliwa do pokazania w trakcie wizji lokalnej, a część problemów występuje w trakcie użytkowania budynku w szczególnych warunkach pogodowych.

Dostępne finansowanie

Finanse oraz budżet inwestycji mają ogromny wpływ na dobór rozwiązań. Należy pamiętać, że budynek sam w sobie jest tylko obudową dla tego co najważniejsze - lini technologicznej. W zależności od finansów otrzymujemy większą lub mniejszą trwałość "opakowania". Należy unikać budowy "gwiazdy śmierci" - budynku który jest doskonały. Jeśli nie mamy doświadczeń jako inwestor lub jego zespół można przyjąć dwa podejścia:

• tani koszt budowy, ale należy liczyć się z kosztami remontów lub eksploatacji. Ekstremalny przypadek to hala namiotowa jako hala produkcyjna. Prawo pozwala na takie rozwiązanie i wymaga ono spełnienia szeregu wymagań prawnych, ale pozwala uruchomić produkcję przy zwiększonych kosztach ogrzewania.
• "wystarczająco dobry", zaproponowane rozwiązania nie są idealne - nie rozwiązują problemów do końca, ale pozwalają na poprawne użytkowanie. Przykładem może być wykorzystanie stali ocynkowanej zamiast nierdzewnej, osłony przewodów elektrycznych w środowisku mokrym z tworzyw sztucznych zamiast stali nierdzewnej, przewodów aluminiowych zamiast miedzianych w siłowej instalacji elektrycznej. Niektóre procesy produkcyjne np. pasywacja stali nierdzewnej lub cynkowanie ogniowe są niestety tak wymagające dla materiałów budowlanych, że niestety trzeba zbudować albo drogi zabezpieczony budynek, albo tani - który łatwo zastąpić.

Budżet inwestycji MUSI być określony i się "spinać" - to znaczy pozwolić na budowę, wyposażenie, uruchomienie i eksploatację budynku/produkcji. Należy być przygotowanym na zmianę projektu ze względu na negocjacje cenowe - np. zmiana konstrukcji ze stalowej na żelbetową.

Odniesienia do aktów prawnych

Ochrona środowiska

• Wyszukiwarka konkluzji BAT (Best Available Techniques) w dzienniku UE
• Ekoportal - zbiór konkluzji BAT
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
• Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

Bezpieczeństwo ludzi i mienia

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 lutego 2020 r. w sprawie wymagań w zakresie ochrony przeciwpożarowej, jakie mają spełniać obiekty budowlane lub ich części oraz inne miejsca przeznaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów